„Lubie klasyczna fotografie uliczna w ktorej na pierwszym planie jest portretowany czlowiek w relacji do innych ludzi i otoczenia. To jest centrum miasteczka ale brak tu wielopoziomowych skrzyzowan, przeszklonych albo obdrapanych elewacji, lsniacej pod swiatlo kostki brukowej czy dramatycznych kontrastow i ”wyzartej” czerni bez szczegolow – czyli scenerii tak lubianej przez wielu street photographers, dla ktorych takie tlo jest wazniejsze od pokazania fotografowanych ludzi a malenka sylwetka czlowieka jest co najwyzej drugorzednym znakiem graficznym w kadrze, anonimowa postacia bez wlasciwosci i indywidualnych cech. Na ponizszym zdjeciu dominuje chaos kolorystyczny, ludziom sie nie spieszy i wlasciwie niewiele tu sie dzieje. Wspolczesni street photographers nie maja tu szans na zrobienie spektakularnego zdjecia. Albo moze maja, o ile czlowiek interesuje ich bardziej niz efektowna sceneria no i nie lekaja sie ludzi by moc otwarcie robic im zdjecia z bliska.
Chetnie przeczytam komentarze tych, co lubia zdjecia uliczne.”

Odpisałam: Urokiem takich fotografii jest możliwość snucia rozmaitych teorii, co do wymowy obrazu, gdy jesteśmy przyzwyczajeni, że ogladany obraz musi coś oznaczać. Ja na przykład (lubiac rozmaite uogólnienia – nie zawsze uprawnione, ale często pociągające) od razu widzę na tym zdjęciu przeciwstawienia świata starych i młodych. Starzy są czynni, dokądś idą (choć nawet z trudem jak ten pan z dalekiego planu), a młodzi mogą sobie pozwolić na nicnierobienie, choć od nich właśnie należałoby oczekiwać czynnego udziału w życiu codziennym. Wymowę tego zdjęcia podkreśla stojacy na pierwszym planie rower. Wyobrażam sobie że taka przeciętna ulica dziewiętnastowieczna pokazywałaby obraz odwrócony: – młodzi pracują, starzy się gapią. Tak czy inaczej wniosek ogólny mój jest taki: starzy i młodzi to są dwa światy, nie przystające do siebie.

Tak się złożyło, że ostatnio wypożyczyłam album malarstwa  Bruegela, pełen setek postaci ujętych w scenach ludowego życia Holendrów (niezależnie od idei jaką miały obrazować dzieła). Z powodu słabego wzroku musiałam posłużyć się lupą, żeby to i tamto obejrzeć. Złościły mnie te obrazy, a jednak przyciągały tym, że nie potrafiłam od razu zrozumieć ich przesłania. Nauczono mnie szukać przesłania w dziełach sztuki, zarówno literackich jak i malarskich i posłuszna temu wpojonemu obowiązkowi uważałam za dowód niedostatku mojego intelektu sytuację, gdy nie mogłam go odgadnąć.

Oczywiście po krótkim czasie odkryłam pewne prawidła ( o których milczeli komentatorzy obrazów), pozostawiający mnie w niepewności spostrzeżeń. Album, który wypożyczyłam, bronił się przed jednoznacznoscią. Zresztą najsłynniejsze obrazy szkoły holenderskiej u profanów budzą takie zawirowania symboliczne, które u każdego powodują obawę przed jednoznacznym wypowiadaniam własnej opinii. Ten problem nie występuje przy ulicznych fotografiach, bowiem nawet ich autor ( w przeciwieństwie do malarza) nie posiadł wiedzy na temat pokazywanych postaci, wszelkie interpretacje, poza zupełnie odjechanymi, są równouprawnione.

Poniżej: By Pieter Bruegel Starszy – 1. The Yorck Project (2002) 10.000 Meisterwerke der Malerei (DVD-ROM), distributed by DIRECTMEDIA Publishing GmbH. ISBN: 3936122202. 2. Christian Vöhringer – Pieter Bruegel. 1525/30–1569, Tandem Verlag 2007 S.70 ISBN 978-3-8331-3852-2, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=148430

ze strony:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Droga_krzy%C5%BCowa_(obraz_Pietera_Bruegla_starszego)

Aktualna tematyka wielkopiątkowa : obraz „Droga Krzyżowa”. Tłum postaci, każdą oglądam pod lupą. W albumie widnieje też fragment obrazujący upadek Chrystusa pod krzyżem, ale w całej (pomnejszonej) przestrzeni obrazu nie sposób go odnależć. Na obrazie setki postaci, wykonujących różne ruchy i czynności, wszystko się myli i mogocze w oczach. Notuję w pamięci: biały koń w tle, układ lin na jego ciele, podwójna postać w czerwonej szacie i ciapciatej przepasce na włosach. Poniżej trójka postaci reagujących emocjonallnie. Ale gdzież u diabła jet ten Chrystus!

Nie widać go w ogóle w całym zamieszaniu. Jedna z wielu scenek, ani mniej ani więcej ważna. Malarz umieścił ją w ścisłym centrum obrazu, ale na dalekim planie, a owo ścisłe centrum zaowocowało zszytym środkiem książki, dopiero w internecie lepiej widać. Ale i tak długo szukałam, zanim znalazłam fragment od którego pochodzi tytuł.

Nie Chrystus jest więc ważny w obrazie p.t. „Droga Krzyżowa” On jest pretekstem, gdyby ktoś się przyczepił, jest w samym centrum, ale kogo on w ogóle obchodzi?

Ktoś ucieka z workiem na plecach, ktoś takie worki sobie wyrywa, inna grupa z podobnymi workami przygląda się, co z tego wyniknie, dwójka chłopaków z towarzyszeniem malca poddusza trzeciego, ktoś spieszy z dzieckiem na barana, aby nie umknęło mu widowisko, dzbanek się przewrócił, a ktoś zbiera końskie g…no na opał albo do użyźnienia ziemi, mnóstwo ludzi zajętych jest nie wiadomo czym. Podobnie jak przez nas obchodzone święta. Rzadko kogo przejmuje cała ogromna ich symbolika, naciekająca przez wieki na kształt uroczystości, nie ograniczona do wypoczynku i jedzenia, poprzedzonych porządkami przedświątecznymi.

Wracam do ulicznej scenki Marka Zürna. Ja tam widzę kilkoro młodych, obijających się ludzi i starszą kobietę w czerwonej kurtce z wysiłkiem pokonującą drogę. Oni sterczą bezproduktywnie pod sklepami, mimo że mają rower (na pierwszym planie), po prostu olewają pomysły o tym, aby wykazać się jakąkolwiek czynnością. Po co, wszak lepiej sterczeć bezmyślnie, czyż nie?

Jak patrzył na świat malarz ze szkoły holenderskiej? Czemu umierając polecił zniszczyć żonie obrazy, które uznał za kontrowersyjne? Czego się obawiał i jak jeszcze w sposób przeze mnie niedostrzegalny szyfrował swój przekaz. Co chciał nam pozostawić jako refleksję? Wszak i wówczas i obecnie  obowiązują nas określone kody kultury i nie każdy jest w stanie im się sprzeciwić.

Na szczęście oglądając utrwalone przez fotografa sceny uliczne nie czuję tak wielkiej odpowiedzialności, jak w przypadku oglądania dzieł malarstwa o wielkiej i uznanej wartości.

Znakomitym ćwiczeniem w tym zakresie jest oglądanie galerii zdjęć z ulicznych demonstracji. Pozornie ludzie związani są jednym celem, ale nie zawsze cel ten wydaje się najważniejszy. Czasami odnosi się wrażenie iż zgromadzonym chodzi całkiem o coś innego – tak jak na przywołanym obrazie Piotra Bruegla